Typ raka a miejsce zamieszkania: Najnowsza Kankeratlas (Atlas Nowotworów) opublikowana przez Holenderskie Zintegrowane Centrum Onkologii (IKNL) pozwala śledzić, w których regionach kraju poszczególne typy raka występują najczęściej. Zestawienie, opracowane przez zespół prof. Valery’ego Lemmensa z Uniwersytetu w Maastricht, uświadamia, że wzrost zachorowań nie jest dziełem przypadku – za regionalnymi „plamami” kryją się konkretne czynniki środowiskowe, styl życia i uwarunkowania społeczno‑ekonomiczne.
Typ raka a miejsce zamieszkania - dlaczego?
„Jeśli widzimy wyraźne różnice, to znaczy, że coś możemy zrobić: nowotwory nie pojawiają się w próżni” – podkreśla prof. Lemmens.
Przeczytaj także: Holendrzy ruszyli do niemieckich sklepów. Kaufland przygotował dla nich specjalną ofertę
| Typ raka | Region/y najwyższego ryzyka | Główne czynniki ryzyka według ekspertów |
|---|---|---|
| Rak skóry (czerniak) | Północna Holandia (zwłaszcza rejony nadmorskie) | Częste poparzenia słoneczne w dzieciństwie, jasny fototyp, wyższy status społeczno‑ekonomiczny (wakacje na południu Europy w latach 70.–80.) |
| Rak kolczystokomórkowy skóry | Zelandia | Wieloletnia praca na powietrzu (rolnictwo, rybołówstwo); zachorowania głównie u osób 80+ |
| Rak przełyku | Friesland i Groningen (najwyższe); Maastricht (najniższe) | Płeć męska, otyłość brzuszna, refluks; rola alkoholu i palenia nie wyjaśnia różnic regionalnych – hipotezy w trakcie rewizji |
| Mezotelioma (rak azbestowy) | Goor, Rijssen, okolice Rotterdamu, Den Helder, Beverwijk (Tata Steel), stocznie i zakłady chemiczne (Chemelot) | Ekspozycja na azbest do lat 90.; choroba może ujawnić się nawet 60 lat po kontakcie |
| Rak płuca, głowy i szyi, pęcherza moczowego | IJmuiden i sąsiednie gminy (blisko Tata Steel) | Palenie tytoniu dominującym czynnikiem (≈90 % przypadków); zanieczyszczenie powietrza z przemysłu odpowiada za ok. 10 % |
Co mówią liczby?
- 1 na 2 mieszkańców Holandii zachoruje na raka w ciągu życia.
- 2⁄3 pacjentów żyje co najmniej 5 lat po rozpoznaniu – odsetek ten systematycznie rośnie.
- 1 na 7 kobiet zachoruje na raka piersi – to najszybciej rosnąca liczba bez względu na region.
Palące słońce, dym papierosowy i jad azbestu
Eksperci zwracają uwagę, że wzrost zachorowań na nowotwory skóry koreluje z modą na opalanie sprzed kilku dekad. Tymczasem mezotelioma „zbiera żniwo” po latach pracy w zakładach, gdzie azbest był codziennością. W przypadku raka płuc wpływ środowiska przemysłowego jest realny, lecz przyćmiony przez palenie tytoniu – nadal powszechniejsze w gorzej sytuowanych społecznościach otaczających zakłady metalurgiczne, podaje metronieuws.nl.
Badacze z Amsterdam UMC ogłosili dziś w British Journal of General Practice, że algorytmy sztucznej inteligencji mogą pomóc lekarzom rodzinnym rozpoznawać raka płuca do czterech miesięcy wcześniej. Wcześniejsze wykrycie to większa szansa na wyleczenie – kolejny dowód, że walka z rakiem zaczyna się od wiedzy i prewencji.
Wnioski
- Profilaktyka szyta na miarę regionu
- Kampanie ochrony skóry skoncentrowane na północnych wybrzeżach.
- Badania przesiewowe ukierunkowane na populacje o wyższym ryzyku (pracownicy dawnych stoczni, hut, fabryk azbestu).
- Walczmy z paleniem tam, gdzie szkodzi najbardziej
- Lokalne programy antynikotynowe w gminach o niskim statusie ekonomicznym, szczególnie wokół dużych zakładów przemysłowych.
- Wzmocnijmy diagnostykę
- Upowszechnienie narzędzi AI w praktykach lekarzy rodzinnych może uratować tysiące istnień.
- Badania naukowe w miejsca niejasności
- Różnice w zachorowaniach na raka przełyku wymagają dalszych analiz genetycznych i epidemiologicznych
„Różnice regionalne dowodzą, że na raka da się wpływać. Poznając przyczyny, możemy je wyeliminować” – podsumowuje Marieke Louwman, badaczka nowotworów.
Kankeratlas nie jest tylko mapą – to drogowskaz, który podpowiada, gdzie skupić wysiłki, by kolejne edycje pokazywały coraz mniej czerwonych plam.